Sámi oahpaheaddjeoahpuid miehtasámi oahppomátki lea mávssolaš!

Buot ovddemus, buorre ođđa jahki buohkaide!

Iežan kantuvrras Diehtosiiddas lean geahčadeame mo mannan čakčalohkanbadji lea leamaš ja makkár sisdoallu lea leamaš oahpaheaddjeoahpuin. Lean earret eará ođđasit logadan “Miehtá Sámi Roadtrip” blogga, ja ferten giitit studeanttaid ja fágaoahpaheddjiid go fuomášedje čállit dán mátkeblogga. Lei goalmmát gearddi go Sámi allaskuvla lágidii dákkár “Miehtá Sámi” mátkki sámi oahpaheaddjestudeanttaid váste. Juohke háve dát mátki lea addán studeanttaide buori oahppama ja bohciidahttán sis ollu ođđa jurdagiid. Dáinna bloggain leat studeanttat dasa lassin juogadan fuomášumiid ja oahppama servodagain, blogga lohkkiiguin, dađi mielde go leat finadan ođđa guovlluin, sámi mánáidgárddiin ja skuvllain, sámegiellaguovddážiin ja eará ásahusain gos barget ovddidit sámegiela ja sámi kultuvrra. Bloggas leat leamaš ollu lohkkit ja muđui ledje studeanttat “oidnosis” mátkkis go viššalit serve mediijain. Studeanttaid vásáhusaid ja govvideaddji reflekšuvnnaid bokte leat sii leamaš mielde čalmmustahttet sámegielaid iešguđet diliid, sámeskuvllaid ja mánáidgárddiid hástalusaid, sámegielat oahpaheddjiid dehálaš barggu ja sámi mánáid ja ohppiid iešguđet guovlluin Sámis. Dát ságat galggaše gullot juohke beaivvi, fuomášahttet ja muittuhit man dehálaš lea beaivválaččat bargat ovddidit ja nannet sámegiela ja kultuvrra, juohke guovllus!  

Mun serven mátkái Romssa rájes go finaimet Báhpajávrri skuvllas ja Giellateknos, Norgga Árktalaš Universitehtas. Lei somá searvat duhtavaš ja movttegis studeanttaid ja fágaoahpaheddjiid fárrui. Hui bures vuostáválduimet sihke Báhpajávrri skuvllas ja Giellateknos. Isket Giellatekno, doppe leat ollu ávkkálaš siiddut sámegielat oahpaheddjiide ja earáide geat barget sámegielain http://giellatekno.uit.no/ !

Miehtá Sámi Roadtrip lea oahppomátki man atnit árvvusin ja dehálaš oassin sámi oahpaheaddjeoahpuin. Jus oktage gii lohká dán blogga, lea smiehtadeame makkár ohppui áigu álgit 2014 čavčča, de fuomáš ahte Sámi allaskuvla lea almmuhan guokte oahpaheaddjeoahpu álgit: Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 1.-7. ja Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu 5.-10. Sámi allaskuvla fállá oahpaheaddjeoahpuid sámegillii ja geabbilis málle mielde! Eanas oahpahus lágiduvvo nehttii ja leat sullii 4-5 deaivvadeami lohkanbajis ja bargohárjehallan. Deháleamos lea ahte sámi oahpaheaddjeoahpuid vuođđun leat sámi mánát ja oahppit, miehtá Sámis. Sámi oahpaheaddjeoahput galget leat áigeguovdilat ja addit gelbbolašvuođa maid oahpaheaddjit dárbbašit áiggis áigái! Loga ja čuovo fal dieđuid ja ohcanáigemeari  Sámi allaskuvlla ruovttusiiddus, www.samiskhs.no! Searvva don ge!

Giittán mátki ja čakčalohkanbaji ovddas ja sávan buohkain leamaš ráfálaš juovlabasit ja ahte dál leat gergosat álgit ođđa jahkái, ođđa lohkanbadjái, ođđa movttain ja mihtuiguin!

Oaidnaleapmái J

Inger Elle E. Gaup

Oahpaheaddjeoahpuid oahppojođiheaddji, Sámi allaskuvla   

                        

Suomabeal ođđasiin :)

Dás maid mátki birra :)

http://yle.fi/uutiset/sami_allaskuvlla_oahpaheaddjioahppit_hirbmahuvvan_mot_samegiela_dilli_lea_muhtin_sajiin/6888680

"Eai du vuoitte vašálaččat,jos fal gáhttet gollegielat"

Miehta Sámi roadtrip  lei sihke somá ja ávkkálaš. Áiggon vuosttažettiin giitit studeanttat buori ovttasbarggu ja árjjálaš ja positivvalaš oassálastima ovddas mii duddjui buori ja somás mátkki. Lea maiddái hui somá leamaš lohkat din bloggaid! Guhkes bussemátkkit otno somás quiz’aid vástádusaiguin. Lean maiddái hui ilus go min bures ja liggosiid vuostaválde buot báikkin gos beasaimet. Buohkat ledje bures ráhkkanan midjiide dieđuid juohkiti  ja logaldallat.  Mátki lea bohcciidahttán ođđa jurdagiid. Sámiid máŋggabealat vuohta bođii bures ovdan go moatti beaivvis olliimet finadit njeali ieš guđet báikkis gos Sámit orrut iešguđet ge lágán  gielladilášvuođain ja hástálusat leat váikko man ollu.  Ruoŧas leat sierra sámiskuvllat maid sámiid ieža stivrejit. Johkamohkis oahpaheaddjit sámástit ja mánát miellasepmosit vástidit ruoŧagillii. Dearnas ges fas váilo oahppan sámegielat oahpaheaddjit. Veadjetmeahttun gávdnot oahpaheaddji guhte sáhtášii oahpahit lullisámegiela. Čielgasit vuhttui man  deaŧalaččat sámeskuvllat leat sámi mánáid identitehta nannemis. Mánát ožžo 5 diimmu oahpahusa sámegielas vahkui ja eará oahpahus lei ruoŧagillii. Oahpaheaddjevátnivuhtii sáhttet máiddái struktuvralaš sivat. Váttis lea oažžut oahppanoahpheaddji boahtit oahpahit moadde diimmu jus eai sáhte fállat olles virggi.

 Divttasvuonas  vásihin dan ahte mii gulahallat sámegielain vaikko hupmat goappat sámegiela go fal astat váldit áiggi gulahallat.  Mánát dat gal dihtet ja máhttet goappašat gielaid ja jođanit fuobmájit movt guhte ge sátni lea sihke julevsámegillii ja davvisámegillii. Eat dárbbašan dorvvastit dárogillii muhto gulahalaimet sámegielain. Vuosttáš háve fitnen Ajluovttas leai 1980 álggus. Dalle lei Ájluokta báiki gos olbmot ledje fárregoahtán eret.  Dál lea sámivuođa ovddidan bargu ealaskáhttán Ájluvtta ja báike lea rievdan báikkin gosa olbmot fárrejit vai mánát ohppet giela mánáidgárddis ja skuvllas.

Juoga mii pedagogihkka oahpaheaddji dál vuorrástuhttá eanemusat, lea dát jearaldat: Ožžot go min studeanttat dakkár oahpu mii nanne studeanttaid mannat oahpaheaddjin guovlluide gos giela lea rašši ja gos ferte eará vugiid geavahit giela oahpaheamis go skuvllain gos sámegielagat leat eanetlogus ja buot oahpahus lea sámegillii?

Mátki maiddái muittuha min buohkaid bargat giellanannemiin vaikko ealážat birrasis go  lea ealli sámegiella man hupmat beaivválaččat. Mii fertet gáhttet gielamet ja bargat gielladikšumiin go dárogiel sánit báhkkejit beaivválaš ságastallamiidda.  Dávjá mii máhttit daid sániid sámegillii maid dajat dárogillii.  Vaikko giela lea nanus, de mii fertet áŋgirit bargat gielladihtomielalašvuođain ja sámástit go sámástit. Manne mii eat  oza “čaffas” sánit sámegillii ja daid oahpahallá vai eat dárbbaš seaguhit dárogiela sámegillii go sámastá.

Muittuhan vel Isak Saba sániid Sámi soga lávllagis:

Eai du vuoitte vašálaččat,jos fal gáhttet gollegielat

“Baltobusser” ja sin vuoddji gal maiddái ánssaša ollu giitosiid! Lean oktii ovdal čuovodan sin busse mielde Lujávrris seammá buriid vásáhusaiguin go dán háve.

Čálli: Kristine Nystad

Radio Sápmi ;)

Radio Sápmi sáddagis maid gullui min reaisu birra :)
Aslat Ante gullo gaskal 5. ja 9. minuhtta sáddagis

http://sverigesradio.se/sida/avsnitt?programid=3965 

Dát mátki lea ge munnje čájehan makkár guvlui dál galggan lávket

Dakkár mátki gal buktá olu jurdagiid go beassá vásihit olu suohttasiid ja maid duođalaš áššiid. Nu go mii dal dássážii leat fuobmán, jus eat leat ovdal dan diehtán, de ii leat gielladilli buot sajiin lihkka nanus go mis Guovdageainnus. Dás áiggun muitalit iežan vásáhusaid Báhpajávrri skuvllas.

Mus lea álo leamaš dat jurdda ahte áiggun nuoraiguin bargat, ahte in sáhtáše mánáidskuvlla mánáiguin bargat. Muhto munnje bohte  olu jurdagat go mii leimmet Báhpajávrri skuvllas Romssas. Mu joavku lei ráhkkanan čađahit doaimma dán skuvllas ja mii beasaimet ge 3-4 sámegielklássas. Skuvllas ledje dát guokte klássa ovtta sajis. Ferten gal várra muitalit manne čálan ovtta sajis inge ovtta klássalanjas. Báhpajávrri skuvla lea eanadatskuvla, dahje landskapsskole dárogilli. Dat mearkkaša ahte skuvllas leat 7 eanadaga. Skuvla lea áidna Romsa suohkanis gii fállá doaimmashehttejuvvon mánáide oahpahus fálaldaga. Báhpajávrri skuvla lea ge maid dát skuvla Romssas geas lea ovddasvástádus sámegiel oahpahusa lágidit sámegielohppiide suohkanis.

De ruovttoluotta mu iežan vásáhussii. Mun lean hárjehallama oktavuođas bargan nuoraidskuvllas ja mánáidskuvllas. Mun ledjen mánáidskuvllas diibmá skábman ja de doaivvun mun ahte lei beare árrat diehtit makkár oahpaheaddji áiggun šaddat ja makkár agi ohppiiguin áiggun bargat. Čađa mátki lean ge veahá jurddašan movt šaddá 3-4 klássa ohppiiguin, ledjen dieđus hui speanta movt šaddá. Maŋŋil go leimmet čađahan min doaimma de ledje mus hui olu eará jurdagat go dat mat ledje ovdal. Mun ledjen fuobmán ahte liikon goit ge bargat nuorat mánáiguin. 3-4 klássa mánát addet nu olu alddis ja leat maid hui rehálaččat. Mu mielas lei dát diibmu suohttaseamos olles min mátkis ja munnje báhce nu olu buorit jurdagat dán ovtta diimmu maŋŋil.

Dát mátki lea ge munnje čájehan makkár guvlui dál galggan lávket.

Čálli: Biret Elle

«Giella le ájnas ja divras oasse oahppe identitehtas»

Dál viimmat ollen ruoktot ja oaivvis leat ollu reflekšuvdna jurdagat. Plána lei ahte galgen gaskavahkku juo blogget, muhto go mis lea oalle hušša leamaš ja busses in nagodan blogget, de válljen dál baicca čállit muhttin osiid iežan vásáhusaid vuođul.

Vuosttaš ja okta dain deháleamos áššiin lea dat ahte lean fuomášan, dahje jáhkán mii buohkat leat fuomášan ahte eanas dáin skuvllain ii leat sámegiela dilli beare buorre. Leat iešguđet lágan sivat manne ii leat buorre giella dilli, nu go ovdamearkka dihte ahte leat unnán oahppit, dahje skuvlaortnet ii doaimma ja nu ain. Mii leat sihke áican ja ieža oasálasttán doaimmain. Jurddašan maid ahte buot dain skuvllain gos gieladilli ii lean buorre, doppe lei sámivuohta hui oidnosis sihke olggobealde skuvlla, feaskáriin ja klássalanjain. Dat lei buorre mu mielas danne go áigumuš sis goit lea nannet ja čalmmustahttit sámi identitehta. Muhto, bijai maid jurdagiid min skuvlii Guovdageainnus. Manne son mis ii leat nie ollu sámivuohta skuvllas? Lea go son nu ahte  mis lea giella ja identitehta nu nanus ahte mii eat šat beroš ja dárbbaš dan čájehit visttiin, seinniin jna.? Nabai go bohtet amas olbmot guossái, sii eai beasa oaidnit man nanus mis duođai lea sámegiella go eat čájet dan “eará” gielain... Dieđusge lea min skuvllas maid sámivuohta, muhto go buohtastahttán daiguin skuvllaiguin gos mii finaimet, de ii leat lahka ge nu olu go sis lei.

Duorastaga mii finaimet Báhpajávrri skuvllas Romssas. Doppe muitalii vuos skuvlla inspektevra movt skuvla lea organiserejuvvon ja čájehii midjiide sihke sámegiel- ja dárogiel klássaid. Son muitalii earret eará ahte skuvla lea “eanadat skuvla” (landskapskole), mii mearkkaša ahte sáhttet moadde klássa ovtta sajes, dakkár stuorra lanjas gos sáhttet sullii 30 oahppi, juhkkon omd. ná: ovtta “čiegas” sámegiela 3. ja 4. klássa, nuppi čiegas ges dárogiela 3. ja 4. klássa ja goalmmát čiegas ges sámegiela 2. klássa. Lei earenoamáš oaidnit ja gullát ahte nu sáhttá doaibmat ja ahte manná bures. Muhtumin sáhttet mánát coggalit beallje/jietna sujiid vai eai gula rieja. Mii gávnnaheimmet ahte dát lei nu gohčoduvvon “organisert kaos” :) Mun, Anne Marita ja Biret Elle leimmet Báhpajávrri skuvllas 3. ja 4. klássas áicame ja mis lei maid doaibma singuin ovtta diimmu. Lei miellagiddevaš ja ávkkálaš vásáhus.

Muđui mátkki lea leamaš hui miellagiddevaš ja ávkkálaš. Sosiálalaččat lei hirbmat somá. Guhkes busse mátkkiin fuomáše min hutkás bártnit ráhkadit duos dás ain quiz`a, nu go Sanna ja Joavnna Edvard leaba juo namuhan. Lei ollu reaškkas ja ságastallan. Muhtumin oainnat eai lean nu hui rievttes vástádusat, go hoahpus vel galgá vástidit ja gilvu han lea gilvu. Omd. lei gažaldat ahte geas lea máilmmi olahus sabetnjuikemis. Vástádus mii bođii lei Johan BLEMMEN Evensen J (Ferten vel namuhit ahte ii oktage eará muitán ii sullii ge mii lei su namma, nu ahte dies lei galgat oažžut juobe čuoggábeali ge :)Busse mátkki vuolde beasaimet maid oahpásnuvvát mánáidgárdeoahpaheaddjioahpu studeanttaiguin ja Laillain. 

Mis lei maid moadde diimmu friddja duorastaga maŋŋel go leimmet geargan Báhpajávrri skuvllas ja Giellatekno`s, dalle beasaimet shoppestit veahá. Eahkes mis lei oktasaš borrán ja dat lei maid hui suohtas. 

Dá moadde gova main ii leat gal oktavuohta tekstii, muhto govvidit muhttin suohtas vásáhusaid:

 Ovdalaš Mo i Rana viimmat oidnen bohccuid. Dá ges lei čora Sáltoduoddaris.

Mikkel Rasmus ja Aslat Ante čađaheame “Kennedy game” Ájluovtta skuvllas. Manai bures vaikko oahppit hupme Julevsámegiela ja mii fas davvisámegiela, áddehalaimet bures. 

Nu go namuhin de mis lei oalle hušša čađat go galggaimet ollet máŋgga sajes fitnat iešguđet báikkiin. Dá lei mis hui hoahppu ja gal de deive justte divvume luotta...suohkan bargit.....? 1 bargá ja golmmas čužžot ja gehččet J

Háliidan vel loahpas giitit buohkaid geat leiddet mielde buori, ávkkálaš ja suohtas mátkki ovddas! Oaidnalit skuvllas...*kremt*…

Anne Marie Therese

Vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu studeanta